De oorsprong van voedingsleer: het perfecte dieet volgens Middeleeuwse dokters
Het lijkt misschien alsof alle diëten hetzelfde zijn en allemaal bogen op drie onwrikbare principes: gezonde groente en proteïnen eten, geen voorverpakte snacks eten en voldoende gezonde dranken drinken. Nou er moet worden gezegd dat dit niet altijd de cruciaalste principes waren van een correct voedinsgpatroon.
Als je de Middeleeuwen onder loep neemt, dan is het belangrijk om een waardevol document aan te halen, namelijk het Regimen Sanitatis Salernitanum een boekwerk waar beroemde artsen hun adviezen hebben gegeven over een goede voeding, allemaal in versen geschreven. Laten we eens kijken wat we moeten eten, drinken en doen volgens de dokters van die tijd.
In dit uitzonderlijke document, een verhandeling met een instructief-educatief karakter, geschreven in verzen in het Latijn worden de richtlijnen van de Medische School van Salerno (Italië) uiteengezet, de belangrijkste medische instelling in de Middeleeuwen (door velen beschouwd als de voorloper van de moderne universiteiten), adviezen over hygiënische normen, voeding, kruiden en de te volgen behandelingen om het lichaam weer gezond te krijgen.
Volgens deze verhandeling waren dit de 'spijzen' die niet mochten ontbreken in een degelijk dieet: rode wijn, verse eieren, vijgen en druiven! Wat meteen in het oog springt in zo'n document als dit is de weinige ruimte die groenten krijgen en welhaast het tegenovergestelde lijkt te zeggen van wat artsen van nu lijken te adviseren.
In het Regimen Sanitatis Salernitanum staat dan ook dat een dieet met graan en vlees als basis, slechts twee maaltijden per dag, zonder ochtend of middagsnack! Boven water geniet wijn veel meer de voorkeur, terwijl er, zoals je wel kunt voorstellen, met geen woord wordt gerept over fruitsapjes! Er staan niet alleen adviezen in over wat je in je maag moet stoppen, ook worden er suggesties te geven om te leven: proberen niet te stressen jezelf ontkoppelen van negatieve gevoelens zoals boosheid en... geen middagdutjes doen maar actief blijven tot in de avond.
Het is niet zo dat het Regimen Sanitatis Salernitanum slechts bij een enkeling bekend was. Tussen 1200 en 1800 wist iedereen in Europa van het bestaan van deze lichamelijke gezondheidsgids af, omdat ziek worden ook al kon leiden tot een gewisse dood!
Het gezondheidsregimen dat werd opgelegd door de school in Salerno was gebaseerd op de humorenleer in medicijnen, waarbij de aandacht uitging naar het behouden van een goed evenwicht tussen de vier gemoedstoestanden die zijn te onderscheiden in bloed, slijm gele en zwart gal. Er werd gedacht dat verschillende soorten voedsel eigenschappen zouden hebben die konden helpen bij dit evenwicht.
Deze ideeën kwamen op in de oude Mediterraanse wereld, zeer waarschijnlijk in navolging van de Griekse arts Galenus van Pergamon die werden doorgegeven aan dokters in de Arabische wereld voordat zij weer terugkeerden in Europa en zich daar wortelden... en zo ontstond het Regimen Sanitatis Salernitanum waar voedingsregels instaan die we zouden moeten proberen om het te geloven!
