Zijn jou deze verborgen details in deze beroemde kunstwerken opgevallen?
Misschien heb je wel vaker Leonardo da Vinci's Mona Lisa gezien, op een foto dan tenminste? Je kan waarschijnlijk een algemene beschrijving geven van het portret zonder dat je er een kopie ervan onder ogen hebt. Er zijn echter toch enkele details die je dan over het hoofd ziet; en dit is niet vanwege je onoplettendheid, maar meer dat kunstenaars vaak gewoon op verkapte wijze hun handtekening zetten in hun werken, dat alleen door zorgvuldig onderzoek kan worden achterhaald.
In dit artikel komen enkele feiten van de beroemdste schilderijen aan bod. Deze werken maken kunstgeschiedenis interessant.
1. De Gioconda, olieverf op doek. Leonardo da Vinci, 1503-1506.
Waarschijnlijk zal de gioconda voor altijd omringd blijven door mysteries ondanks alle wereldroem die ze geniet.
Het grootste mysterie is de identiteit van de vrouw die door Leonardo is geschilderd. Niemand weet echt precies wie deze vrouw is, en ook de identificatie met vrouwe Lisa Gherardini lijkt niet te kloppen.
Van de vele mysteries die het schilderij herbergt zijn er een paar daarvan heel onopvallend, die alleen door de vorsende ogen van experts konden worden ontdekt. De initialen van het Florentijnse genie ("LV") zijn in haar rechteroog gezet en is er in de boog van de brug achter haar het getal 72 verstopt in de boog van de brug.
Volgens enkele critici zou Mona Lisa in verwachting zijn geweest op het moment dat ze geschilderd werd omdat ze haar buik afschermt en de manier waarop ze haar draagdoek draagt die in die tijd werd gedragen door zwangere vrouwen om de buik ter verhullen.
Onderzoekers hebben oook ontdekt dat er onder de laatste kleurlaag een ander ontwerp schuilt, ook van een vrouw, waarschijnlijk het ware gezicht van Mona Lisa dat Leonardo om een of andere reden heeft willen verbergen.
2. De lente, tempera op hout. Sandro Botticelli, omstreeks 1482.
In dit kunstwerk zijn zo'n 500 botanische plantensoorten aanwezig die elk heel minutieus staan afgebeeld. Alleen al zijn er 190 bloemsoorten aanwezig die door experts zijn aangetroffen. Wat dit werk zo bijzonder maakt is niet alleen de overvloed aan de details in de planten en bloemen, maar dat hun plaatsing helemaal niet op toeval berust.
3. Portret van Arnolfini en zijn vrouw, olieverf op houtpaneel. Jan Van Eyck, 1434.
De Arnolfini's was een Italiaanse familie van bankiers en handelaren die in België werkzaam was, het land van de maker van het schilderij, Jan van Eyck.
In het middelpunt van het schilderij is een spiegel aanwezig, een detail dat opzettelijk is ingebraccht om een spelelement van reflecties in te brengen dat niet aan de aandacht van de kunstcritici van toen was ontsnapt. In de spiegel zijn deels de schouders zichtbaar van het echtpaar, maar ook twee personen waarvan een iemand wel Jan van Eyck zou kunnen zijn, maar waarschijnlijk is het een truc die de kijker in staat stelt een blik van 360° graden te bieden op een tweedimensionaal doek.
4. De oude blinde gitarist, olieverf op doek. Pablo Picasso, 1903.
Hoewel een schilderij van zijn hand vandaag de dag een fortuin waard is, heeft Picasso meer dan eens een periode van armoede doorgemaakt. Die kritieke toestand valt niet alleen "af te lezen" in de negatieve onderwerpen en het melancholische blauw. Als je het schilderij van dichtbij bekijkt kun je het gezicht van een vrouw ontwaren op de achtergrond onder de kleurenlaag van het schilderij. Waarom die vrouw daar staat is heel eenvoudig te verklaren. Meer dan eens bevond Picasso zich in een situatie waar hij oude doeken moest gebruiken omdat hij geen geld had voor nieuwe materialen.
Zie je in het gebied van zijn nek ook de vrouw?
5. Het laatst avondmaal, tempera op gipsen muur, Leonardo da Vinci, 1494-1498.
Het werk is een scene uit het hoofdstuk van het evangelie van Johannes waar Jezus het verraad aankondigt van een van zijn discipelen.
Het kan als een verrassing komen om te ontdekken dat dit werk geen schilderij is maar een muziekstuk. De Italiaan Giovanni Maria Pala kwam met deze theorie. Het viel hem op dat de plek waar de broden liggen op tafel en de handen van de apostelen veel lijken op de noten van een muziekblad.
Het proberen spelen van het stuk levert een fragment van ongeveer 40 seconden op dat doet denken aan een requiem. We moeten niet vergeten dat Leonardo zich ook bezighield met muziek!
6. De schepping van Adam, fresco, Michelangelo Buonarroti, omstreeks 1511
Michelangelo besteedde zijn tijd niet alleen aan schilderen in zijn leven maar ook aan de menselijke anatomie, dat in die tijd werd gedaan door het opensnijden van levenloze lichamen. Het lijkt wel alsof Michelangelo zijn inspiratie heeft gehaald uit de organnen van het menselijk lichaam.
Het groepje engelen achter het Godsfiguur doen denken aan een hele precieze doorsnede van de hersenen. Ook het groene doek dat naar beneden bungelt lijkt wel de loop van de middelste hersenslagaders af te beelden. De benen van God herinnert aan het ruggenmerg.
Is het een bijzondere invalshoek van de anatomische kennis of is het een van de duizenden verkeerde interpretaties?
