Chopines, de plateauzolen uit de 15e eeuw die wel 50 centimeter hoog konden worden
Schoenen zijn sinds altijd al het accessoire bij uitstek van elke vrouwelijke garderobe, en zijn het 't onderscheidende kenmerk in de stijl en de manier van zijn. Volgens de mode die op dat moment in was, hebben we het aantal soorten schoeisel zien toenemen. Een aantal van deze soorten zijn min of meer onveranderd gebleven, terwijl andere - gelukkig maar in sommige gevallen - zijn verdwenen en het voor deze soorten tegenwoordig beperkt blijft tot het verfraaien van vitrines in enkele musea. Dit gaat op voor de Chopines, schoenen die vrouwen wel 50 centimeter langer maakte!
Chopines, de voorloper van plateauzolen van tegenwoordig.
Internet Archive Book Images/WIkimedia
Chopines waren gemeengoed tussen de 15e en 17e eeuw, en waren uitsluitend voor vrouwen en voorlopers van de moderne 'plateauzolen' waarmee deze zijn te onderscheiden op twee cruciale punten, te weten: dat ze meer indruk maakten, nuttiger, op praktisch en maatschappelijk vlak. Chopines waren ontworpen voor het beschermen van voeten tegen bestrating die modderig, kapot of nat was en werd er voorkomen dat kleren vies werden. De schoenen waren ook een statussymbool dat een indicatie gaf van de aangeboren nobiliteit van de drager ervan, maar dat niet alleen. Ze maakten ook deel uit van de uitrusting van prostituees, onmisbaar om ze op te laten vallen.
Om het gebruik ervan te reguleren werd er in Venetië een wet ingevoerd die de maximale hoogte beperkte
Niet geheel toevallig werden Chopines erg populair in Venetië, zo erg zelfs dat de doge in 1430 een wet moest uitvaardigen om de hoogte ervan te beperken tot 8 centimeter. Deze norm werd breed genegeerd, zoals blijkt uit de 50 centimeter hoge exemplaren die tentoongesteld staan in de musea Palazzo Mocenigo en het Museo Correr in Venetië.
De zool was gemaakt van kurk, dus heel licht.
Rama & the Shoe Museum in Lausanne/Wikimedia
Maar hoe werden ze gemaakt? De plateauzool was van kurk, hout of een vastgebonden stuk metaal dat daarna met leer, brokaat of fluweel werd bekleed, vaak met dezelfde stof als de kleding waar het mee werd gecombineerd; parels en borduursels maakten de verfijnde versiering van deze opvallende schoenen verder af.
Ongelukken die door de hakken werden veroorzaakt kwamen regelmatig voor, die zorgde voor een onvaste en onzekere tred bij de draagster.
Rama & the Shoe Museum in Lausanne/Wikimedia
Het lijdt geen twijfel dat ze in het oog springen, maar deze schoenen waren nou niet echt het toppunt van comfort, en ook niet bepaald veilig. Vrouwen die ze droegen, liepen heel instabiel en moest er vaak een of twee assistenten mee waar zij op kon leunen. Dit betekende echter niet dat er geen mensen waren die hier heel goed op konden lopen op dit soort stelten. Dansmeester Marco Fabrizio Caroso in zijn “Nobiltà di Dame” uit het jaar 1600, vond dat een vrouw ook op chopines mooi zou moeten kunnen dansen met gratie.
Mannen en geestelijken moedigden vrouwen toch aan om ze te dragen...
En toch, in het algemeen, beperkten deze schoenen vrouwen in hun beweeglijkheid, waar iedereen bij was. Niet geheel toevallig dat het gebruik zowel werd aangemoedigd door jaloerse Venetiaanse mannen -handelaren die vaak en lang weg waren van huis - als door de geestelijken van de republiek Venetië, omdat hierdoor de kans op elke activiteit die als zondig werd beschouwd, kleiner werd.
Hoewel ze heel gebruikelijk waren in Italië, kwamen ze oorspronkelijk uit Spanje.
Rama & the Shoe Museum in Lausanne/WIkimedia
Ze waren populair in Venetië, maar hun oorsprong is te traceren in het Spanje van de 14e eeuw, niet alleen omdat er modellen zijn gevonden die stammen uit die tijd, maar ook als je meerekent dat met de productie ervan het merendeel van de Spaanse kurkproductie opeiste in de 14e eeuw. Deze schoenen gingen al heel snel de grens over en kwamen niet alleen in Italië terecht, maar ook in Frankrijk, Engeland en zelfs China!
Deze schoenen verspreidden zich echter in Italië onder de naam "pianelle". We vinden deze terug in een schilderij uit 1490 getiteld "Twee Venetiaanse dames" door Vittore Carpaccio, waarop de dames afgebeeld staan met typische rode "pianelle".
Hoe je ze ook noemen wilt, is het hoogst onwaarschijnlijk dat je ze vandaag ergens zult vinden om te kunnen kopen en moeten zelfs de moedigste dames zich tevreden stellen - gelukkig maar - met bescheidener hakken en plateauzolen!
