Iedereen kent de Vitruviusman gemaakt door Leonardo, maar weet je ook zeker dat je de betekenis ervan kent?
Als we aan iemand zouden vragen wat het eerste voorbeeld is dat zonder al te veel nadenken in diegene opkomt bij het woord genie, dan zou dat waarschijnlijk Leonardo zijn.
Tekenaar, ingenieur, schilder en wetenschapper, zo'n veelhoekig en complex figuur was hij dat er nu nog steeds kanten zitten aan zijn artistieke en wetenschappelijke voortbrengsels die door onderzoekers nog niet helemaal zijn belicht
Hoewel hij bij het grote publiek beter bekendstaat om zijn schilderijen (de Mona Lisa en Het Laatste Avondmaal, is zijn nalatenschap aan ons enorm), is het misschien wel dat hij op het gebied van wetenschappelijk vorsing de hoogste niveaus heeft bereikt. Zijn onderzoek naar de bouw van het menselijk lichaam en de illustraties die hij maakte om dit vast te leggen zijn beslissend geweest in het doorgronden van hoe het menselijk lichaam, maar ook dat van dieren werkt.
Nu we het toch daarover hebben willen we een zeer beroemde tekening van hem analyseren die onderhand een icoon is geworden: de Vetruviusman.
Luc Viatour / https://Lucnix.be
De illustratie dateert uit omstreeks 1490 en is gemaakt met veer en inkt op papier en de dimensies 34x24 centimeter heeft. De oorsprong ervan moet worden gezocht in de ontmoeting tussen Leonardo en de architect Francesco di Giorgio, die toen in die tijd bezig was met het vertalen van De Architectura in gewone taal; een verhandeling van de Romeinse architect Vitruvius, actief in de eerste eeuw v.Chr. en die gezien wordt als de grootste architectuurtheoreticus ooit.
Mark Pellegrini/Wikimedia Commons
In de verhandeling, waar natuurlijk de focus vooral ligt op de kunst van het bouwen, worden er veel onderwerpen besproken die gaan over de harmonie van vormen en met name de geometrie van de perfecte proporties. Het waren deze uiteenzettingen die de geniale man uit Toscane inspireerden en ze toepaste op zijn anatomiestudies door ze in deze uiterst beroemde tekening te verwerken.
De man van Vitruvius representeert de ideale proporties. Zo is zijn lichaam, zonder kleren, gemaakt binnen een cirkel en een vierkant; zijn ledematen, vakkundig getekend in meerdere houdingen, geven de toeschouwer om het lichaam in 16 verschillende combinaties te bekijken.
Onder en boven de tekeningen vinden we tekst die Leonardo geschreven heeft, waar hij zegt zijn inspiratie van Vitruvius te hebben voor dit werk en staan alle anatomische eigenschappen van de man verwoord in lengtes en breuken als een soort lesboekje, waarmee een man is te tekenen in perfecte verhoudingen. Zo krijgen tekeningen ook een wetenschappelijke geloofwaardigheid omdat er op een realistische manier gekeken kan worden naar hoe de dingen in elkaar zitten.
Tegenwoordig bevindt de tekening van de Vitruviusman zich in de Galleria dell'Academia te Venetië, al wordt de tekening omdat hij zo broos en waardevol is, zelden aan het publiek getoond.
