Alessandro Moreschi is de laatste gecastreerde sopraan van wie een geluidsopname beschikbaar is
Toen vrouwen uit kerkkoren werden uitgesloten ontstond de noodzaak om ze door mannenstemmen te vervangen. Om de scherpe toon die vrouwen eigen is te behouden, werden mannelijke zangers gecastreerd voordat zij in de puberteit kwamen.
Castratie voor zangdoeleinden werd door de kerk zelf verboden begin de 20ste eeuw. Alessandro Moreschi was niet alleen een van de laatste castrati die mocht zingen in de mooiste koren, hij was ook de enige castrato waarvan er opnames in bezit zijn.
Alessandro Moreschi werd geboren in 1858 en werd hij bekend als de "Engel van Rome." Hij werd ontdekt toen er in het koor van de Sixtijnse kapel werd gezocht naar een jongen die de solopartijen kon zingen. In de jonge Alessandro zagen ze meteen alle eigenschappen die ze zochten. Op zijn vijftiende ging hij leren op de school San Salvatore in Lauro en werd hij al snel eerste sopraan in het koor van de Sint-Jan van Lateranenbasiliek in Rome.
Hij kreeg de bijnaam "Engel van Rome" in 1883 toen hij het oratorium Christus op de Olijfberg uitvoerde van Beethoven, en vertolkte hij als een coloratuursopraan (een sopraan die zich van de rest onderscheidt van andere sopranen doordat de stemcapaciteiten ook op korte woorden en klanken ten volle kan worden benut) het personage van Serafijn.
Moreschi wist zijn rol als eerste sopraan van de Sixtijnse Kapel meer dan 30 jaar lang te behouden. In zijn tijd waren er nog zes anderen die gecastreerd waren en die net zoals hij een stem hadden die erg deed denken aan een sopraan, als het al niet een sopranenstem was, van een vrouw dus. Men zegt dat hij door de roem zeer ijdel figuur werd waarmee je botste. Elke keer als hij zich liet zien droeg hij een witte sjaal die zijn gezicht omlijstte.
Zijn stem werd voor het eerst opgenomen in 1902 door het Engelse bedrijf Gramophone & Typewriter. Binnen twee jaar werden er 17 opnames gemaakt. Alessandro Moreschi bleef totdat hij met pensioen ging bij het koor van de Sixtijnse Kapel op zijn 55ste. Hij stierf in 1922. Na hem zong geen nieuwe castrati meer in het koor omdat er een verbod was gaan gelden binnen de kerkelijke kringen.
Enkele weetjes over castrati: het schijnt dat ze niet als minder werden gezien of als seksueel gehandicapt. Integendeel zij werden begeerd door zowel mannen als vrouwen. Nu worden de partijen die oorspronkelijk bedoeld waren voor castrati vertolkt door vrouwen, maar die wel verkleed zijn als man. Paradoxen van deze tijd!
Nu kun je luisteren naar het enige voorbeeld dat we nu nog hebben van hoe een gecastreerde zanger klonk, de stem van Alessandro Moreschi in Ave Maria, het bewijs van hoe groot het effect van castratie is op een mannenstem.
