Het legendarische flexibele glas van het oude Rome: het verhaal van een ongelooflijke verloren uitvinding
De vindingrijkheid van onze voorouders zal ons blijven verbazen. We beseffen dit elke keer dat we in contact komen met ontdekkingen en uitvindingen die ons doen twijfelen of ze eeuwen voor ons zijn bedacht en gemaakt.
Denk bijvoorbeeld aan glas. Iedereen weet dat het een kwetsbaar, niet flexibel materiaal is dat gemakkelijk in duizend stukjes kan vallen. Toch weten misschien maar weinigen dat er in de oude Romeinse tijd een legendarische uitvinding had kunnen bestaan die indruiste tegen al deze eigenschappen van glas. De naam vitrum flexile zegt al veel over zijn aard: flexibel, onverwoestbaar, geproduceerd door een mysterieuze vakman en nooit wijdverbreid. Daarom noemden we het "legendarisch". Zijn verhaal verdient het om verteld te worden.
via Brett Cohen - Researchgate
Vassil/Wikimedia - Not the actual photo
Volgens historische studies was glasverwerking een praktijk die al bekend was in de tijd van de oude Egyptenaren en vervolgens van de Feniciërs. Deze laatsten waren zeker de meest bedreven in het bewerken ervan. De Romeinen deden er echter niet voor onder. Glas was een gebruikt en bewerkt materiaal en de onbekende vakman in kwestie wist er zeker iets van.
Deze glasblazer leefde in de tijd van keizer Tiberius en zou de protagonist zijn geweest van een even briljante als revolutionaire uitvinding. De voorwaardelijke wijs is echter een must, aangezien alle sporen van het flexibele glas in de loop van de tijd verloren zijn gegaan. Tot dusver is er geen fysiek en tastbaar bewijs van het bestaan ervan gevonden; de enige bronnen die deze verbazingwekkende uitvinding beschrijven, zijn geschreven. We hebben het over de Natuurlijke Historie van Plinius de Oudere en Petronius' Satyricon.
Onverwoestbaar en vooral superflexibel: dit zijn de ongelooflijke eigenschappen van het vitrum flexile. Volgens wat Plinius verklaarde, sloot keizer Tiberius, bezorgd over het succes dat dit materiaal zou kunnen hebben, zoals het devalueren van goud, zilver en koper, de werkplaats van de ambachtsman. Het verhaal van Petronius daarentegen is beslist dramatischer. In zijn Satyricon lezen we dat de glasblazer zelfs werd geëxecuteerd door Tiberius, geschokt en bijna bang bij het zien van zo'n wonderbaarlijk materiaal. De keizer, altijd bang voor de devaluatie van edele metalen, ruimde de uitvinder, de enige houder van het geheim van flexibel glas, liever uit de weg.
Carole Raddato/Wikimedia - Not the actual photo
Hoewel niemand zeker is van het werkelijke bestaan van dit materiaal, heeft deze uitvinding altijd de aandacht en nieuwsgierigheid gewekt bij geleerden. En er was geen gebrek aan theorieën over hoe het gemaakt had kunnen worden. Afgezien van "wonderbaarlijke" verbindingen, mysterieuze mengsels en min of meer fantasierijke hypothesen, lijdt het geen twijfel dat het verhaal van deze verloren gegane uitvinding vandaag de dag nog steeds een opmerkelijke charme heeft. Wie weet of, vroeg of laat, ter ere van de ongrijpbare en briljante Romeinse ambachtsman, iemand opnieuw een glas zal uitvinden met verbazingwekkende eigenschappen zoals het zijne!
