Zomertijd: wanneer het ontstond, wie het heeft uitgevonden, hoe het zich verspreidde en welk effect het op ons heeft

door Janine

11 Oktober 2023

We kennen allemaal de zomertijd, de tijd van het jaar waarin we de klok een uur vooruit zetten. Niet iedereen weet echter wat de ware geschiedenis ervan is en wat de oorsprong ervan is. Laten we het samen ontdekken.

Waarom en wanneer begint de zomertijd?

Pixabay

Elk jaar hebben we te maken met de zomertijd: we kennen allemaal dit door de mens uitgevonden mechanisme, maar laten we proberen beter te begrijpen wat het is. Deze praktijk houdt in dat de wijzers een uur vooruit worden gezet, waardoor de dagelijkse standaardtijd effectief wordt gewijzigd, om langer gebruik te maken van zonlicht en het energieverbruik te verminderen. In feite is het idee om de zomertijd in te voeren vooral gekoppeld aan energiebesparing: doel nummer één is juist het verminderen van de behoefte aan kunstlicht in de avond, wanneer het sociale leven nog actief is of we in ieder geval nog niet gaan slapen. Het resultaat is economische besparing en een voordeel voor het milieu.

Maar wanneer begint de zomertijd? Normaal gesproken begint het in de lente, wanneer de dagen op natuurlijke wijze langer beginnen te worden, en eindigt het in de herfst. Vanaf het begin van de zomer en na het einde ervan wordt de klassieke 01.00 uur bijvoorbeeld 02.00 uur voor alle betrokken maanden. De tijdsverandering vindt meestal 's nachts plaats, zodat deze minder impact heeft op onze slaap-waakcyclus. Het begin van de zomertijd kan echter variëren afhankelijk van het land en niet iedereen heeft dit ingevoerd: er zijn ongeveer 70 landen bij betrokken, met in totaal meer dan een miljard mensen, en in de meeste gevallen wordt het  geassocieerd met seizoenen met langere dagen.

Hoe dan ook, wat is de oorsprong ervan, hoe lang bestaat het al en wie heeft het uitgevonden?

Zomertijd: valse overtuigingen over de oorsprong ervan

Pexels

Velen geloven ten onrechte dat Benjamin Franklin de vader van de zomertijd is. Dit is echter helemaal niet juist. Niet iedereen prijst deze uitvinding, omdat dit, tenminste de eerste nacht, betekent dat je een uur slaap verliest. Maar of we het nu op prijs stellen of niet, dit idee kan niet aan Franklin worden toegeschreven, ook al geloven velen het tegenovergestelde. De reden voor deze valse mythe is dat de Amerikaanse wetenschapper en politicus suggereerde dat Parijse burgers hun nachtelijke uren zouden veranderen om te besparen op kaarsen en lampolie.

Het valse geloof over zijn idee van de zomertijd werd verspreid door een satirisch essay uit de lente van 1784 en gepubliceerd in het Journal de Paris. In het stuk, getiteld "An Economical Project", somt Franklin de talrijke economische voordelen op die voortkomen uit zonlicht in plaats van kunstlicht, waarbij hij verslag doet van de episode waarin hij om 6.00 uur 's ochtends werd gewekt door een geluid en zich realiseerde dat de zon al scheen. “Uw lezers zullen net zo verbaasd zijn als ik, als ze horen dat de zon zo vroeg opkomt; en vooral als ik ze verzeker dat het licht geeft zodra de zon schijnt. Ik ben er zeker van. Ik ben zeker van mijn feit. Je kunt van geen enkel feit zekerder zijn. Ik heb het met mijn eigen ogen gezien”, schreef hij. Zijn overwegingen waren dat dit geld zou kunnen besparen voor de inwoners van Parijs, waar hij destijds woonde: “De stad Parijs zou elk jaar een enorm bedrag kunnen besparen, dankzij het gebruik van de zon in plaats van kaarsen.”

Vervolgens somde hij een reeks regels en suggesties op om ervoor te zorgen dat Parijzenaars de gewoonte aannamen om vroeg op te staan, maar dit heeft niets te maken met de uitvinding van de zomertijd.

Wie was het dan die dit revolutionaire idee in de wereld bracht?

Het waargebeurde verhaal van de zomertijd: hier is wie het heeft uitgevonden

Freepik

De echte bedenker van de zomertijd is George Hudson, een Nieuw-Zeelandse entomoloog die zijn idee in 1895 voorstelde via een document dat ter attentie van de Wellington Philosophical Society werd ingediend. Zijn voorstel was om de klok in oktober twee uur vooruit te zetten en in maart twee uur terug. Ondanks de gewekte belangstelling werden zijn bedoelingen niet in de praktijk gebracht. Vervolgens kwam in 1905 de Britse fabrikant William Willet met het idee om de klok op alle vier de zondagen in april twintig minuten vooruit te zetten en op alle vier de zondagen in september het tegenovergestelde te doen. Zijn suggestie maakte indruk op een lid van het Britse parlement, Robert Pearce, die in februari 1908 besloot een wetsvoorstel in te dienen bij het Lagerhuis.

Het eerste wetsvoorstel werd in 1909 opgesteld en werd vervolgens meerdere keren door een kleine commissie besproken. Gezien de talrijke tegenstand, vooral van boeren, werd het voorstel echter verworpen. Hoe dan ook, de zomertijd werd in mei 1916 in Groot-Brittannië van kracht, hoewel deze in een gemeente in Ontario al veel eerder werd ingevoerd. Pas toen Duitsland op 30 april van hetzelfde jaar ook de zomertijd invoerde, verspreidde deze zich wereldwijd. Twee jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zetten het Duitse Rijk en de Oostenrijkse bevolking voor het eerst de klok een uur vooruit, om tijdens de oorlogsperiode brandstof en verlichting te besparen. Op dat moment imiteerde een groot deel van Europa, maar ook de VS, Canada en andere landen de praktijk, om na de oorlog terug te keren naar de standaardtijd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd echter de zomertijd weer ingevoerd.

Zomertijd: de effecten op mensen en tips om je voor te bereiden op de komst ervan

Pixabay

De zomertijd bestaat dus al ongeveer een eeuw, maar bestond zoiets nog nooit eerder? Het blijkt dat verschillende oude beschavingen duizenden jaren geleden vaag vergelijkbare praktijken hebben aangenomen, zoals de waterklokken van de Romeinen, die de tijden van de dag aanpasten aan de bewegingen van de zon. Maar wat zijn de effecten van de zomertijd op ons leven? Slaapgebrek in de lente, dus in de vroege stadia, kan bij sommige mensen tot ongemak leiden, waaronder stemmingsstoornissen tijdens deze overgangsperiode. In de herfstperiode, wanneer we terugkeren naar de ware tijd, is er sprake van een toename van rust, maar ook van grotere moeilijkheden bij het aanpassen aan de nieuwe wektijd. Hoe dan ook, volgens de wetenschap past het menselijk lichaam zich nooit volledig aan deze veranderingen aan en dit kan leiden tot een “social jet leg”, ook al worden de effecten van de zomertijd normaal gesproken in de loop van een paar weken geleidelijk verzacht.

Hier zijn enkele tips om je te helpen beter te slapen tijdens de zomertijd:

• Stabiele routine: om jezelf zo goed mogelijk voor te bereiden op deze tijd van het jaar, moet je proberen altijd op dezelfde tijd te gaan slapen en wakker te worden, waarbij je elke nacht minimaal zeven uur slaapt.
• In de zon zitten: jezelf blootstellen aan zonlicht kan het gevoel van vermoeidheid als gevolg van het veranderen van de tijd verminderen en kan de aanmaak van melanine, het hormoon dat ons helpt 's avonds in slaap te vallen, remmen.
• Slaaphygiëne: het betreft al die praktijken die de rust kunnen beïnvloeden. Vermijd het consumeren van alcohol of cafeïne en het eten van zware maaltijden voordat je naar bed gaat, omdat dit allemaal de kwaliteit van de slaap kan beïnvloeden.
• Geleidelijke veranderingen: zet een paar dagen voor het begin van de zomertijd je wekker 15-30 minuten eerder dan normaal, zodat je lichaam er voorzichtig en geleidelijk aan went.
• Middagdutje: om de gevolgen van de zomertijd te verzachten, kun je kiezen voor een dutje overdag, dat echter niet langer mag duren dan twintig minuten om duizelingen bij het ontwaken te voorkomen.

Kende jij de geschiedenis van de zomertijd? Welke invloed heeft dit op jou?