Waarom is gapen aanstekelijk en waarom voelen we de behoefte om degenen die het doen te imiteren?

door Janine

13 Oktober 2023

Je hebt vast wel eens gemerkt dat het zien van iemand anders geeuwen jou ertoe heeft gebracht hetzelfde te doen. Gapen is vaak aanstekelijk, maar wat is de echte reden voor dit merkwaardige fenomeen?

Wat is gapen en wat gebeurt er met ons lichaam?

Freepik

Als we gapen, besluiten we niet om dat te doen: het is een onwillekeurige reflex, waarbij de mond wijd opengaat en we via de longen veel lucht inademen, die vervolgens langzaam wordt uitgeademd. Ons aspect kan tijdens deze situatie grappig overkomen en goede manieren zeggen dat we een hand voor onze mond moeten houden, voor het geval we in de aanwezigheid van andere mensen zijn. In de oudheid dacht men dat het bedekken van de mond tijdens het gapen de ziel ervan zou weerhouden het lichaam te verlaten.

Geeuwen kan ook lichte tranen veroorzaken, omdat de ogen sluiten en "aanspannen" totdat ze een spleet vormen, en de gezichtsspieren samentrekken voordat ze weer ontspannen. Meestal gapen we als we wakker worden, en dit kan gepaard gaan met het uitstrekken van het lichaam, waarbij we onze rug buigen en onze armen strekken, maar ook op momenten dat we overdag een zekere vermoeidheid voelen. Het kan echter ook een symptoom van verveling zijn en zich manifesteren tijdens activiteiten die we niet graag doen. Maar dit zijn niet de enige verklaringen: gapen heeft ook een merkwaardig aspect van sociale aard, namelijk het feit dat ze ‘“aanstekelijk” zijn. Wat betekent dat? Simpel gezegd, op het moment dat we geconfronteerd worden met een gapende persoon, of deze nu fysiek voor ons staat of we hem via een scherm observeren, is de kans groot dat we ook gaan gapen. Zelfs het horen van een geeuw aan de telefoon, vergezeld van het typische geluid, kan ertoe leiden dat we het nadoen.

Het lijkt erop dat geeuwen gebruikelijk is bij zowel mensen als alle gewervelde dieren, maar slechts drie soorten zijn in staat om aanstekelijk geeuwen uit te oefenen: mensen, primaten, wolven en honden. Maar wat is de reden voor dit vreemde fenomeen?

Waarom gapen we? De mogelijke oorzaken

Pexels

Hoewel dit fenomeen algemeen bekend en gedocumenteerd is, is het nog niet volledig begrepen. Geeuwen is zo’n spontane actie dat we het al in de baarmoeder beginnen te doen, maar er is nog steeds geen duidelijk antwoord op de vraag waarom het gebeurt. Er zijn echter enkele interessante theorieën ontwikkeld:

Hersentemperatuur: geeuwen kan de hersenen helpen afkoelen, omdat het strekken van de kaak zorgt voor meer bloedtoevoer naar het gezicht en de nek. Door dieper te ademen versnelt de hartslag, waardoor het bloed sneller circuleert, waardoor de oververhitting van de hersenen wordt verminderd.

Ademen: gapen kan louter een ademhalingsfunctie zijn, die optreedt wanneer het bloed een grotere behoefte heeft aan meer zuurstof om gifstoffen te verwijderen. Zoals we al zeiden, versnelt het inademen van meer lucht de hartslag, en dit zou zuurstof sneller in de bloedsomloop moeten verspreiden.

Communicatie: er wordt aangenomen dat gapen geassocieerd kan worden met de evolutie. Voordat mensen verbale communicatie leerden, hebben mensen deze methode mogelijk gebruikt om berichten te verzenden, zoals “ik verveel me” of “ik heb slaap”. De primitieven hebben misschien hun toevlucht genomen tot geeuwen om anderen hen te laten opmerken, hun tanden te laten zien tijdens agressie, of voor andere non-verbale communicatiestrategieën.

Waarschuwing: volgens sommigen is gapen in werkelijkheid geen teken van verveling of vermoeidheid. Omdat onze hartslag snel versnelt terwijl we gapen, kan dit in plaats daarvan wijzen op verhoogde aandacht en alertheid, in plaats van het tegenovergestelde.

Gehoor: als we verstopte oren hebben, proberen we expres te geeuwen om ze te herstellen. Dit helpt feitelijk bij het openen van de buizen van Eustachius, die de luchtdruk in het middenoor regelen. Slikken kan echter ook hetzelfde effect veroorzaken, dus onderzoekers zijn nog niet tot een definitieve conclusie gekomen.

Waarom is gapen aanstekelijk? De verschillende theorieën

Freepik

Laten we nu eens kijken waarom, als je iemand tegenover je ziet gapen, je de behoefte voelt om dat ook te doen. In werkelijkheid zijn de redenen achter dit fenomeen nog steeds gehuld in een bepaald mysterie en heeft de wetenschap geen zekere oorzaak gevonden. Maar ook in dit geval zijn er verschillende theorieën geformuleerd:

Uit onderzoek is gebleken dat zowel spontane als aanstekelijk geeuwen verband houden met het mechanisme dat de temperatuur van de hersenen reguleert. Daarom veronderstellen veel wetenschappers dat als je na iemand anders geeuwt, dit te wijten is aan het feit dat je in een omgeving bent met hetzelfde klimaat.

Een ander, recenter onderzoek analyseerde de mogelijke sociale en empathische invloed op aanstekelijk geeuwen. "Proefpersonen die geeuwden als reactie op het observeren van het geeuwen van anderen vertoonden hogere waarden van empathie. We hebben echter geen bewijs gevonden dat de gevoeligheid voor aanstekelijk geeuwen direct verband houdt met prosociaal gedrag."

Echopraxie: sommige theorieën veronderstellen dat aanstekelijk geeuwen te wijten is aan het fenomeen echopraxie, waarbij spiegelneuronen betrokken zijn en die optreedt wanneer een persoon die bijzonder gevoelig is voor een bepaald soort gedrag de neiging heeft dit onvrijwillig te imiteren.

Synchronie: volgens sommige wetenschappers is het aanstekelijk geeuwen niet het gevolg van empathie of emotie, maar het resultaat van gesynchroniseerd groepsgedrag, waarbij de betrokken mensen hun lichaam waarschuwen en activeren als reactie op externe prikkels, zoals dat gebeurt bij kuddes dieren.

Stoppen met gapen: zo doe je het

Als je vaak geeuwt en dit je op een gegeven moment in verlegenheid kan brengen, probeer dan het volgende om te stoppen:

• Bewegen: als de reden wordt veroorzaakt door vermoeidheid en je je op dat moment niet kunt permitteren om te slapen, kan opstaan ​​of bewegen je helpen je lichaam wakker te maken.
• Diep ademhalen: ook handig bij de hik, twee keer diep inademen door de neusgaten is voldoende om het geeuwen te stoppen.
• Afkoelen: om slaperigheid tegen te gaan is verkoeling altijd een goed middel. Koud water drinken, naar buiten gaan of je gezicht natmaken kan helpen.

Heb jij ooit last gehad van aanstekelijk geeuwen? Is het je ooit opgevallen?