Het DNA van Neanderthalers kan de vorm van onze neuzen bepalen: dat toont een onderzoek aan

door Janine

03 Januari 2024

Weinig dingen zijn zo kenmerkend als een neus, tenminste wat de menselijke anatomie betreft. De vormen en groottes van de neus zijn zo divers dat het misschien onmogelijk is om er twee dezelfde te vinden. Maar wat is de reden voor al deze verscheidenheid? Terwijl evolutionaire aanpassing heeft geleid tot bepaalde vormen en maten, weten we nu dat een grote neus ons is nagelaten door een andere menselijke soort. Tenminste, dat denken sommige onderzoekers.

Waar komt de vorm van onze neus vandaan?

Freepik

Onderzoekers van het University College in Londen proberen deze vraag te beantwoorden. Volgens hen zijn onze neuzen het resultaat van aanpassing aan het koudere klimaat van Europa en het Nabije Oosten, na migratie vanuit Afrika. Aan hun onderzoek, gepubliceerd in Communications Biology, deden meer dan 6000 vrijwilligers in Latijns-Amerika mee. Het team onderzocht de gezichtskenmerken en genetische eigenschappen van de proefpersonen en ontdekte een verband tussen het ATF3-gen en de neuslengte. Volgens Qing Li, eerste auteur van het onderzoek, werd verondersteld dat de vorm van onze neus wordt bepaald door natuurlijke selectie en de noodzaak tot aanpassing. Verder vervolgt hij:

 Het gen dat we hier hebben geïdentificeerd, is mogelijk geërfd van Neanderthalers om mensen te helpen zich aan te passen aan koudere klimaten toen onze voorouders Afrika verlieten.

De grootte van de neus door een gen dat van ver komt

Pexels

Volgens de bevindingen van de onderzoekers beïnvloedt het ATF3-gen de vorm van het gezicht in 33 regio's van het genoom. Wat echter opvalt, is dat personen met een Indiaanse of Oost-Aziatische afkomst ook een significante aanwezigheid van het gen vertonen. Het is genetisch materiaal, dat door het team is verzameld, dat het bewijs van natuurlijke selectie draagt. In de praktijk kan het bezitten van ATF3, een gen geërfd van de Neanderthaler, een voordeel hebben opgeleverd voor individuen. Coauteur van de studie Kaustubh Adhikari zegt hierover het volgende:

In de afgelopen 15 jaar, sinds de sequentiebepaling van het genoom van de Neanderthaler, zijn we te weten gekomen dat onze voorouders blijkbaar hebben gekruist met Neanderthalers, waardoor we kleine fragmenten van hun DNA hebben overgehouden.

De afgelopen 15 jaar hebben niet alleen geleid tot de sequentiebepaling van het genoom van onze naaste verwant. Ze hebben ook ons beeld van de Neanderthaler radicaal veranderd. Niet onze “domme neef”, zoals we vroeger dachten, maar een moderne mens met symbolisch denken en artistieke smaak, die ons een deel van zijn DNA heeft nagelaten.

Waar komt de neus van de Neanderthaler vandaan?

Werner Ustorf/Wikimedia Commons - CC BY-SA 2.0 DEED / Neanderthal-Museum, Mettmann/Wikimedia Commons - CC BY-SA 4.0 DEED

We hebben gezien hoe het DNA van onze naaste verwant een directe invloed had op de vorm van onze neus. Maar waar komt de neus van de Neanderthaler vandaan? Een ander onderzoek heeft geprobeerd deze vraag te beantwoorden en heeft daarbij een aantal oude mythes ontkracht. Neanderthalers zouden geen vooruitstekende kaken hebben gehad om harder te bijten, maar om grote hoeveelheden binnenkomende lucht op te warmen. Hetzelfde kan ook gezegd worden van de neus.

In feite had de Neanderthaler neusgaten die 30% groter waren dan bij ons, zodat hij efficiënter kon omgaan met koude, droge klimaten. Zijn neus, die groter was dan die van de Homo Sapiens, zorgde dus voor een grotere luchtcirculatie, wat cruciaal was voor een actief leven in ongunstige omgevingsomstandigheden. Dus als we vandaag de dag onze neuzen in de spiegel zien, weten we niet alleen dat Neanderthalers kunnen hebben bijgedragen aan de vorm ervan, we weten nu ook waarom.