Waarom is het onmogelijk om jezelf te kietelen?

door Janine

14 Januari 2024

Kietelen, populair onder kinderen en volwassenen, is een van die vormen van interactie die je alleen bij iemand anders kunt doen. We weten allemaal dat het onmogelijk is om jezelf te kietelen, maar waarom is dat zo? Verschillende onderzoeken hebben de afgelopen decennia geprobeerd deze vraag, die slechts schijnbaar oppervlakkig is, te beantwoorden. En met verrassende resultaten.

Het lichaam stimuleren om de hersenen te kietelen

Pexels

Een van de eerste onderzoeken naar kietelen werd eind jaren ’90 uitgevoerd door neurowetenschapper Sarah-Jayne Blakemore van de University College London. Blakemore gebruikte functionele magnetische resonantiebeeldvorming om de reactie van mensen te monitoren als ze door iemand anders werden gekieteld en zichzelf probeerden te kietelen. In het eerste geval ontdekte de onderzoeker hoe kietelen veroorzaakt door anderen leidt tot de activering van de somatosensorische cortex, verantwoordelijk voor de tast, en de anterieure cingulaire cortex, die de impulscontrole regelt. In het tweede geval vond er geen enkele activering plaats.

Aan het einde van het onderzoek veronderstelde Blakemore dat het cerebellum anticipeert op het gevoel van kietelen, terwijl wij degenen zijn die het veroorzaken. Op deze manier blokkeert het de reactie van de somatosensorische cortex en daarmee het kietelen zelf. Tegelijkertijd zouden de reacties verband kunnen houden met onze evolutie. Het milde kietelgevoel, knismesis genoemd en opgewekt door een zeer lichte aanraking, komt van ver en zou bedoeld kunnen zijn om ons te ontdoen van insecten die zich op onze huid nestelen.

Kietelen en gekieteld worden: meer dan tactiele stimulatie

Pexels

Meer recentelijk zijn onderzoekers weer begonnen met onderzoek naar kietelen, met een experiment waarbij zes paar vrijwilligers betrokken waren. Ook in dit geval begonnen de onderzoeken met aan te tonen dat het onmogelijk is om jezelf te kietelen, maar ze houden zelfs rekening met het fysieke vertrouwen tussen stellen. Bij interacties tussen onbekenden kunnen angst en verlegenheid bijvoorbeeld de kietelgevoeligheid onderdrukken, wat minder vaak gebeurt tussen mensen die elkaar kennen.

Tijdens de experimenten blijkt, uit het onderzoek, dat de reactietijd op kietelen gemiddeld 300 milliseconden bedroeg, terwijl vocale reacties na nog eens 200 milliseconden kwamen. Dit simpele verschil suggereerde voor onderzoekers dat kietelen veel complexere emotionele processen met zich meebrengt dan een tactiele stimulus. Om verder te gaan met de discussie over het evolutionaire belang van de mechanismen die aan kietelen ten grondslag liggen, is het nodig om naast knismesis ook gargalesis te noemen. Dit is het kietelen door druk van de hand op bepaalde delen van het lichaam en komt uitsluitend voor bij mensen en primaten. Kortom, het is gerelateerd aan de sociale mechanismen van het spel.

Waarom is het onmogelijk om jezelf te kietelen?

Freepik

Volgens onderzoekers is het onmogelijk om jezelf te kietelen vanwege een waarnemingsfout van onze hersenen. In de praktijk voorspelt het nauwkeurig waar het zal worden aangeraakt, waardoor zelfgeïnduceerde knismesis of gargalesis effectief wordt voorkomen. Michael Brecht, verantwoordelijk voor de meest recente studie, wijst op het evolutionaire belang van deze onmogelijkheid: het vermijden van buitensporige reacties op “nutteloze” stimuli zou zinvol zijn met het oog op het besparen van energie. Tegelijkertijd suggereert het onderzoek van Blakemore dat het niet onmogelijk is om jezelf te kietelen door een soort vertraging, zelfs minimaal, te creëren tussen het gebaar van kietelen en het kietelen zelf.

In dit opzicht zijn de studies van Jacob Hohwy van de Monash Universiteit bijzonder interessant. Hohwy merkte op dat het mogelijk is om jezelf te kietelen als je denkt dat je in een ander lichaam zit. Studies als deze tonen aan dat het brein de werkelijkheid nooit neemt “zoals die is”, maar voortdurend onderhandelt tussen verschillende instanties en daaruit afleidt wat wij de werkelijkheid noemen. Uiteindelijk zouden we onszelf op deze manier kunnen kietelen: een poging om te begrijpen wat waar is. En wat niet.