Kunnen onze hersenen nieuwe informatie opnemen terwijl we slapen? De wetenschap geeft antwoord

door Janine

26 Januari 2024

Het zou heerlijk zijn om te kunnen gaan slapen en wakker te worden en iets te hebben bijgeleerd, maar is dat mogelijk? De wetenschap heeft zich lang afgevraagd hoe het zit met het vermogen om te leren tijdens de slaap en is tot een conclusie gekomen.

Slapen is essentieel voor het ontwikkelen van langetermijngeheugen en herinneringen

Pexels

We hebben er allemaal wel eens aan gedacht om 's nachts een koptelefoon op te zetten om naar een audio te luisteren en de volgende ochtend wakker te worden en het te hebben geleerd. Hoe geweldig het ook zou zijn om niet te hoeven studeren en onze hersenen te laten werken terwijl we slapen, dit is niet mogelijk. Op de vraag of ons brein 's nachts nieuwe informatie kan blijven opnemen, heeft de wetenschap echter geen negatief antwoord gegeven: laten we zeggen dat dit afhangt van de complexiteit van de begrippen en wat we willen leren terwijl we slapen.

Onderzoekers hebben dit diepgaand onderzocht en ontdekten dat een slapend brein actief blijft en dat daarom sommige vormen van hypnopedia, oftewel passief leren terwijl je slaapt, mogelijk zijn. Dit is al bekend sinds 1914, toen een studie van de Duitse psychologe Rosa Heine de voordelen van slaap voor het geheugen en leren benadrukte. Heine realiseerde zich dat het opnemen van nieuwe informatie in de nacht tot uiting kwam in een grotere herinnering van het begrip de volgende ochtend. Dit vermogen werd echter verminderd als de informatie overdag werd verkregen. Sindsdien hebben de studies over dit onderwerp elkaar opgevolgd en zijn ze tot de conclusie gekomen dat slapen essentieel is om langetermijnherinneringen te kunnen ontwikkelen aan wat we op een bepaalde dag hebben meegemaakt en geleerd.

Informatie opnemen terwijl je slaapt is niet onmogelijk

Current Biology

Dankzij talloze onderzoeken die sindsdien zijn uitgevoerd, weten we nu dat slaap cruciaal is voor het vormen van langetermijnherinneringen van wat we overdag hebben meegemaakt. Wanneer de hersenen slapen, verwerken ze de ervaringen die ze overdag hebben opgedaan opnieuw en verplaatsen ze deze van de hippocampus, waar ze zich hebben ontwikkeld, naar andere hersengebieden. Maar wat gebeurt er met deze herinneringen tijdens de slaap? In de jaren ’30 was het gebruikelijk om de Psychophone te gebruiken, een apparaat dat positieve en motiverende boodschappen naar slapende mensen stuurde zodat ze vol energie en bemoedigende gevoelens wakker zouden worden. Bij dit mechanisme, ondersteund door onderzoek, waren individuen betrokken die boodschappen in het onbewuste opsloegen, maar in de jaren ’50 werd dit weerlegd door de komst van het elektro-encefalogram, dat hersengolven tijdens de slaap kon detecteren.

Op dit punt ontdekten de wetenschappers dat al het leren van deze nachtelijke apparaten uitsluitend te danken was aan het feit dat hun geluid af en toe de slapende proefpersonen wakker maakte. Zo werd de theorie dat je tijdens de slaap iets kon leren tijdelijk terzijde geschoven. In de daaropvolgende decennia zijn er echter weer nieuwe onderzoeken verschenen die zich op deze mogelijkheid richten, met positieve resultaten: uiteindelijk kunnen de hersenen, wanneer ze slapen, nieuwe kennis opnemen en ook nieuwe herinneringen produceren. Maar er is een maar: deze herinneringen zijn niet expliciet, maar onbewust, dus heel elementair en ver verwijderd van de vormen van leren die we zonder enige inspanning mogelijk zouden willen maken. Voor neurowetenschappers is dit in ieder geval een geweldig resultaat, omdat nachtelijk leren in feite niet als onmogelijk kan worden aangemerkt.

Kunnen onze hersenen nieuwe woorden leren terwijl we slapen?

Unsplash

In feite kan de mogelijkheid om negatieve gewoonten tijdens de slaap te elimineren niet worden uitgesloten. In een Israëlische studie uit 2012 toonden onderzoekers aan dat mensen de associatie tussen geluiden en geuren kunnen leren wanneer ze slapen. Door een bepaald geluid af te spelen terwijl de deelnemers sliepen, liet het team een geur van rotte vis vrij in de omgeving. Nadat ze wakker werden en hetzelfde geluid hoorden, hielden de deelnemers hun adem in, in de veronderstelling dat ze kort daarna deze geur zouden waarnemen. In een ander onderzoek uit 2014 werden slapende mensen blootgesteld aan de geur van sigaretten vermengd met die van bedorven vis en eieren. De impliciete associatie van deze geuren zorgde ervoor dat de deelnemers vervolgens aanzienlijk minder sigaretten rookten.

In 2018 toonde verder Brits onderzoek aan dat slaap ook woorden kan assimileren. Slapen versterkt het geheugen door een proces van gerichte reactivering. Tijdens het experiment werd aan de deelnemers gevraagd een reeks woorden te leren, gecombineerd met beelden, en elk van deze paren werd geassocieerd met een specifiek geluid. Tijdens de REM-slaap luisterden mensen naar de relevante geluiden en de volgende dag konden ze zich gemakkelijk de paren herinneren die bij die geluiden horen. Als de slaapfase helpt bij het onthouden van informatie en herinneringen, is waakzaamheid dus van fundamenteel belang voor de leerfase, hoewel Zwitsers onderzoek heeft aangetoond dat het tijdens de actieve langzame golfbewegingen van de slapende hersenen het onthouden van nieuwe woorden mogelijk maakt. Na het luisteren naar verzonnen woorden en hun vertaling in het Duits terwijl ze sliepen, waren de vrijwilligers in staat om te herkennen of die woorden overeenkwamen met de woorden of niet.

Kortom, onze hersenen vertegenwoordigen een groot mysterie, vooral tijdens de slaap, maar er blijft ongetwijfeld een venster in onze geest open als we slapen.