Waarom we soms rechts met links verwarren, ook al weten we heel goed wat het een en wat het ander is
Heb je ooit problemen gehad met het herkennen van links en rechts? Als het antwoord ja is, hoeft je je geen zorgen te maken: het is een vrij algemeen verschijnsel. Hier lees je waar het door kan komen en waarom.
Het herkennen van links en rechts, een semantisch probleem
Freepik
Als je je ooit verloren of in de war hebt gevoeld toen de navigator je vroeg rechtsaf te slaan, of een paar ogenblikken moest nadenken toen iemand je vroeg je linkerhand op te steken, voelde je je waarschijnlijk ongemakkelijk en vroeg je je af hoe het mogelijk is om zo’n basistaak “ingewikkeld” te vinden. Toch treft deze twijfel meer mensen dan je denkt, en je bent zeker niet de enige die deze vreemde sensatie heeft ervaren. Van jongs af aan hebben we deze twee richtingen geleerd, maar niet altijd en niet voor iedereen is het automatisch om de ene kant op te gaan in plaats van de andere.
Waarom? Een van de belangrijkste redenen ligt in de semantiek, oftewel de betekenis van een term. Elk woord dat we kennen heeft een precieze betekenis en veroorzaakt geen bijzondere verwarring. “Thuis” is de plaats waar we wonen, “werk” is het beroep dat we uitoefenen, “voedsel” is wat we eten. Maar "rechts" en "links" zijn termen die geen duidelijke identiteit hebben. Als iemand ons zou vertellen in welke richting we moeten kijken, zouden we er geen moeite mee hebben om onze ogen naar de hemel te richten en de indicatie "boven" of "omhoog" te ontvangen, net zoals we naar voren zouden kijken met de uitdrukking "onder" of "beneden". Hetzelfde geldt voor "voor" en "achter", die gemakkelijk herkenbaar zijn. Kortom, "boven", "onder", "voor " en "achter" hebben een duidelijke en onmiddellijke waarde, maar hetzelfde kan niet gezegd worden voor "rechts" en "links", die we als dubbelzinnige woorden kunnen definiëren.
Eén op de drie mensen maakt niet automatisch onderscheid tussen links en rechts
Pexels
In het oude Rome was dit probleem minder uitgesproken, omdat beide woorden een precieze betekenis hadden die verder ging dan de richting waarin je moest gaan of kijken. De term “dexter”, wat rechts betekent, verwees in feite naar juiste, positieve en welwillende dingen, terwijl “sinister”, wat staat voor links, duidde op ongeluk en negativiteit. Voor ons zijn de zaken iets ingewikkelder dan dat en veel mensen nemen hun toevlucht tot volledig individuele patronen om deze twee tegengestelde richtingen in hun brein vast te leggen, vaak ontwikkeld tijdens de kindertijd. In een bepaalde herinnering en context werd ons bijvoorbeeld verteld dat de muur links van ons was, vlak naast onze schoolbank, en de rest van de klas aan de rechterkant.
Wanneer we de rechterkant moeten herkennen, kunnen we uit die specifieke herinnering putten. Of we kunnen verwijzen naar het menselijk lichaam: ons hart bevindt zich aan de linkerkant en we hoeven alleen maar aan de hartspier te denken om onze acties te sturen. Hoe dan ook, volgens onderzoek kan ongeveer 15% van de mensen niet automatisch onderscheid maken tussen rechts en links, maar moeten ze hun toevlucht nemen tot gerichte denkstrategieën. Dit komt juist omdat ze, in tegenstelling tot andere richtingen, geen fysieke tastbaarheid hebben, noch een duidelijk verschil daartussen. Bovendien houden ze verband met het gezichtspunt van de waarnemer, zodat jouw linkerzijde de rechterzijde van iemand anders kan zijn, waardoor nog meer verwarring ontstaat.
Rechts en links, een complex mentaal proces
Freepik
Dus als sommige mensen van nature rechts van links weten te onderscheiden, moeten alle anderen een mentaal proces doorlopen. Aan de basis van dit onderscheid liggen in feite ingewikkelde neurologische processen waarbij verschillende cognitieve functies betrokken zijn, zoals taal, geheugen, visuele en ruimtelijke verwerking en het vermogen om objecten in gedachten te roteren. Dit kan uiteraard aanzienlijke gevolgen hebben in veel sectoren, van de luchtvaart tot de medische sector, waar het onderscheid tussen rechts en links van cruciaal belang is, zozeer zelfs dat nauwkeurige technieken nodig zijn om fouten te voorkomen die tot ernstige gevolgen zouden kunnen leiden. Externe geluiden, afleidingen en de verwarring van de context zijn allemaal factoren die bijdragen aan een mentaal proces dat al op de proef wordt gesteld door de symmetrie en door het feit dat, als we onszelf omkeren, het perspectief verandert en bijgevolg ook rechts en links.
In een onderzoek werd onderzocht hoe sommige geneeskundestudenten links en rechts en aanverwante ervaringen herkennen. Eerst oriënteerden ze de twee richtingen, beginnend bij zichzelf, daarna oefenden ze enkele technieken zoals het uitreiken en het vormen van een L met duim en wijsvinger of nadenken over welke hand ze gebruiken om te schrijven of een instrument te bespelen. Voor anderen is de referentie een detail van hun lichaam, zoals een tatoeage, een bepaalde moedervlek of iets anders. De volgende stap houdt in dat we kunnen identificeren wat de rechter- en linkerzijde is van de persoon voor ons, voor wie de twee richtingen dus tegengesteld zullen zijn. Om dit te doen, stellen velen zich voor dat ze op hun plaats ronddraaien, wat bevestigt dat ons lichaam een centrale plaats inneemt in dit mentale proces.
Volgens de studie is het uiteindelijk niet duidelijk waarom sommigen links en rechts gemakkelijker kunnen onderscheiden dan anderen, maar de studie lijkt te concluderen dat hoe meer asymmetrisch we zijn, dat wil zeggen dat we duidelijke verschillen hebben in het gebruik van links en rechterhanden om bepaalde activiteiten uit te voeren, hoe eenvoudiger het proces. Bovendien lijken degenen die zich sinds hun kindertijd vrij hebben kunnen oriënteren, een groter ruimtelijk inzicht te hebben ontwikkeld. Wist jij dat dit fenomeen niet zo zeldzaam is? Hoe onderscheid jij links van rechts?
