Enorm onderwaterbekken ontdekt in het oostelijke Middellandse Zeegebied werpt licht op een al lang bestaand geologisch mysterie
Zeeën en oceanen verbergen diepgaande mysteries die de mens nog niet volledig heeft ontdekt, verre van dat. Het laatste nieuws betreft de Middellandse Zee, waartussen een enorme, tot nu toe onontdekte kloof ligt.
Enorme kloof van ongeveer 6000 jaar oud ontdekt in de Middellandse Zee
Mikenorton/Wikimedia commons - CC BY-SA 3.0
Een team van Israëlische wetenschappers heeft een kolossale kloof ontdekt in de diepten van de oostelijke Middellandse Zee, ongeveer 10 kilometer breed, niet ver van een onderzeese berg. De oorsprong ervan gaat terug tot ongeveer zes miljoen jaar geleden, toen het door zeer zoute stromingen in de zeebodem werd gegraven, voordat de zee opdroogde.
Het begon allemaal met de zoutcrisis in het tijdperk Messinien, toen de Straat van Gibraltar smaller werd en sloot als gevolg van de verschuivingen van de tektonische platen. Op dat moment scheidde de Middellandse Zee zich van de andere oceanen en droogde gedurende een periode van ongeveer 700.000 jaar op, waardoor het een dikke zoutvlakte werd. Hoe lager het niveau, hoe meer de zoutrijke stromingen de zeebodem erodeerden, waardoor diepe ravijnen ontstonden. Eén daarvan bleef verborgen totdat onderzoekers hem ontdekten en beschreven als een enorme U-vormige kloof, 120 kilometer ten zuiden van het eiland Cyprus.
Zoute stromingen vormden de diepe kloof in de Middellandse Zee
Science Direct
Gelegen nabij de onderzeese berg Eratosthenes, hebben onderzoekers van de Geological Survey of Israel dezelfde naam gegeven aan het immense 500 meter diepe bassin. In het onderzoek is te lezen: "Om de onderwaterformatie van de Eratosthenes Canyon te verklaren, stellen we incisie voor door dichte zwaartekrachtstromen die de zeebodem in diep water krassen en inkerven."
De steeds zouter wordende en met sediment beladen stromingen begonnen sneller te stromen dan het water eromheen, waardoor uiteindelijk erosie ontstond die diep genoeg was om de kloof te creëren. De precieze periode is niet vastgesteld, hoewel onderzoekers denken dat dit proces tussen 5,6 en 6 miljoen jaar geleden begon en enkele tienduizenden jaren tot vijfhonderd miljoen jaar duurde. Tot nu toe waren wetenschappers er nog niet in geslaagd de kwestie naar de oorsprong van deze bekkens op te lossen: vond hun vorming plaats aan de oppervlakte of onder zeeniveau?
De kloof van Eratosthenes zou onder water zijn gevormd
European Space Agency/Wikimedia commons - CC BY-SA 3.0 IGO DEED
De ontdekking voegt een belangrijk puzzelstukje toe aan het debat: "Dit nieuwe bewijsmateriaal versterkt de stelling dat ten minste een deel van de erosie langs continentale randen onder water plaatsvond", zeggen de auteurs van het onderzoek. De kloof ligt binnen een groter netwerk van bassins en kanalen, in het gebied dat bekend staat als het Levantijnse Zee, dat zich over 381 km² uitstrekt van de noordkust van Syrië tot het zuiden van Gaza en richting Cyprus in het noordwesten. Hier bevindt zich, naast de berg Eratosthenes, ook het bekken van Herodotus, veel dieper en ouder, wat bewijst dat de stromingen snel reisden, lang voordat de kloof van Eratosthenes verscheen.
Zoals de auteurs melden, "sluit de afwezigheid van oudere wortels onder de kloof van Eratosthenes niet de mogelijkheid uit dat er een pre-Messiniens ondiep kanaalsysteem aan voorafging." Er wordt een nieuw stuk toegevoegd aan ons begrip van de onderwaterwereld, maar niet alleen dat: het helpt ook om licht te werpen op zo’n ver geologisch verleden dat onvermijdelijk veel onopgeloste mysteries met zich meesleept, maar dat door voortdurende ontdekkingen en onderzoek blijft worden onderzocht.
