De vijand van mijn vijand is mijn vriend: nu zegt zelfs de wetenschap dat
Er wordt gezegd dat de vijand van je vijand je vriend is. De uitdrukking heeft zijn wortels in de geschiedenis en sommige varianten ervan zijn zelfs terug te vinden in zeer oude geschriften, zoals de Bijbel en de Arthaśāstra. Tegenwoordig is het gezegde gekoppeld aan de cognitieve evenwichtstheorie die is voorgesteld door psycholoog Fritz Heider, en een recent onderzoek heeft de geldigheid ervan bevestigd. Kortom, zeggen dat de vijand van mijn vijand mijn vriend is, is waar en wordt ook ondersteund door de wetenschap. Laten we eens kijken hoe dit mogelijk is.
De theorie van cognitief evenwicht
Unsplash
We zijn in de jaren ’40 en Fritz Heider stelt de zogenaamde theorie van cognitief evenwicht voor, waarvan de ontwikkelingen deel uitmaken van het gebied van de sociale psychologie. In zijn onderzoek gaat de psycholoog na hoe cognitieve coherentie relaties en houdingen beïnvloedt. Heider suggereert dat individuen de neiging hebben om een evenwichtstoestand binnen een systeem te handhaven en tegelijkertijd de samenhang proberen te herstellen in situaties waar evenwicht ontbreekt.
In de praktijk kunnen de acties van elke persoon volgens Heider verklaard worden door een poging om psychologische stabiliteit te behouden, we zouden kunnen zeggen om coherentie te vinden. Het is een theorie die begrippen als cognitieve dissonantie heeft helpen definiëren en die sommige onderzoekers in verband hebben gebracht met het beroemde gezegde in de inleiding. Dus waarom is de vijand van mijn vijand mijn vriend?
Nieuw onderzoek naar cognitief evenwicht
Pexels
Twee onderzoekers van de Northwestern University, Bingjie Hao en István Kovács, combineerden de belangrijkste concepten van Heiders cognitieve evenwichtstheorie. Het komt erop neer dat mensen elkaar in het echte leven niet allemaal kennen en dat sommigen een positievere houding hebben dan anderen. De twee onderzoekers probeerden dus te bewijzen dat de vijand van mijn vijand mijn vriend is door gebruik te maken van de cognitieve evenwichtstheorie en statistische natuurkunde. De studie, die is gepubliceerd in Science Advances, biedt nieuwe inzichten in sociale dynamiek, maar ook in complexe systemen zoals de neurale netwerken van de hersenen. Volgens Kovács:
“We wisten altijd al dat deze theorie werkte, maar we wisten niet waarom. Decennialang zaten we er steeds naast en de reden is dat het echte leven ingewikkeld is. We realiseerden ons dat we met beide factoren tegelijk rekening moesten houden: welke mensen kennen elkaar en welke zijn vriendelijker dan anderen."
Waarom is de vijand van mijn vijand mijn vriend?
Unsplash
Onderzoekers van de Northwestern University gebruikten gegevens uit verschillende bronnen, voornamelijk sociale netwerken, om de vraag te beantwoorden. En ze ontdekten dat de meeste van deze sociale netwerken het door Heider voorgestelde evenwicht weerspiegelen. In de praktijk hebben mensen in sociale relaties de neiging om evenwicht te zoeken en polarisatie dienovereenkomstig te verminderen. Vanuit dit oogpunt vertaalt het principe dat de vijand van mijn vijand mijn vriend is zich in een netwerkevenwicht, oftewel dat negatieve relaties in evenwicht worden gehouden door positieve.
Natuurlijk is de echte wereld anders dan sociale netwerken op het internet, maar het statistische model dat Kovács en Hao ontwikkelden, toonde aan dat zelfs echte netwerken meer in evenwicht zijn dan verwacht. Volgens de twee onderzoekers is het mogelijk om de dynamiek van menselijke relaties in wiskundige termen te begrijpen. Of dit ons kan helpen om de polarisatie van ideeën op sociale media te verminderen, valt echter nog te betwijfelen.
