De geur van een planeet niet ver van de aarde ontdekt, waar gesmolten glas naar beneden regent: het ruikt naar “rotte eieren”
ESA/Hubble/Wikimedia commons - CC BY 4.0
We kunnen exoplaneten, die zich buiten ons zonnestelsel bevinden, niet bereiken, maar we kunnen hun geur wel waarnemen: een van hen ruikt naar rotte eieren, zo heeft een nieuw onderzoek ontdekt.
HD 189733 b, de “warme Jupiter" op 64 lichtjaar afstand van ons
Mensen associëren de geur van zwavel met die van rotte eieren, en zouden hun neus moeten dichtknijpen voor de exoplaneet die volgens wetenschappers een atmosfeer heeft die aan deze “geur” doet denken. De buitenaardse wereld in kwestie is een hete exoplaneet van Jupiter genaamd HD 189733 b en is 64 lichtjaar van de aarde verwijderd: een relatief korte afstand, gezien de locatie buiten ons zonnestelsel.
Dankzij de James Webb-telescoop was het mogelijk om te ontdekken dat het omgeven is door een atmosfeer gevuld met waterstofsulfide, waardoor je je gemakkelijk de geur kunt voorstellen die je zou kunnen inademen. HD 189733 b staat dertien keer dichter bij zijn moederster dan Mercurius bij de zon, waardoor het een “helse” planeet is, zoals beschreven. Een bijzonder hete en gasvormige Jupiter in het sterrenbeeld Vosje, die in slechts twee aardse dagen een baan rond zijn ster voltooit. Dit betekent dat de temperatuur bijna 925°C bedraagt: uiteraard onleefbaar voor mensen, afgezien van de geur die het afgeeft. Maar dit is niet de enige bizarre eigenaardigheid van de exoplaneet in kwestie.
De exoplaneet die naar rotte eieren ruikt en waarop het gesmolten glas regent
Roberto Molar Candanosa/Johns Hopkins Univeristy
Voordat ze in het nieuwe onderzoek de geur van HD 189733 b ontdekten, hadden wetenschappers al onthuld dat er een grote kans bestaat dat er op de exoplaneet buien van gesmolten glas ontstaan, die het gevolg zouden kunnen zijn van winden die het materiaal met een snelheid die kan oplopen tot 800 km per uur zijwaarts duwen, drie keer zo snel als een orkaan van categorie 5 op aarde. Het zijn precies de “eigenaardigheden” van deze buitenaardse wereld die onderzoekers ertoe hebben aangezet er nieuwe aandacht aan te besteden met behulp van de James Webb.
De nieuwe waarnemingen maakten het mogelijk om koolstofdioxide, zware metalen in de atmosfeer, de hoeveelheid water en zuurstof te meten. Zo ontdekten ze de aanwezigheid van waterstofsulfide, dat op onze planeet wordt uitgestoten door vulkanen en ontbindend organisch materiaal. Het is een licht ontvlambaar, schadelijk en kleurloos gas. Voor wetenschappers was het geen echte verrassing: men vermoedde al dat HD 189733 b, als zijnde gasreus, dit molecuul zou kunnen bevatten, dat ook op Uranus en Jupiter aanwezig is. Tot nu toe is dit gas echter zelden buiten het zonnestelsel gedetecteerd, behalve in de ruimte tussen de sterren.
Op zoek naar andere werelden met waterstofsulfide
Guangwei Fu, een astrofysicus aan de Johns Hopkins University, Maryland, noemde de ontdekking van waterstofsulfide op de exoplaneet een belangrijke "opstap naar het vinden van dit molecuul op andere planeten en om beter te begrijpen hoe verschillende soorten werelden ontstaan." Zwavel, zo legde Fu uit, is een essentieel element voor het bouwen van complexe moleculen en is van fundamenteel belang voor de overgrote meerderheid van de levensvormen op aarde.
De aanwezigheid van buitenaards leven op HD 189733 b kan echter vrijwel zeker worden uitgesloten, vanwege de extreem hoge temperaturen, maar ook vanwege de meteorologische omstandigheden. Het feit dat er waterstofsulfide aanwezig is op de exoplaneet doet ons echter denken dat andere werelden buiten ons zonnestelsel dit zouden kunnen bevatten, samen met mogelijke buitenaardse levensvormen. De volgende stap van de onderzoekers zal zijn om andere hete planeten vergelijkbaar met Jupiter te observeren met behulp van de James Webb om de aanwezigheid van hetzelfde gas te evalueren.
