In de toekomst geen bananen meer in de schappen van de supermarkt: ze zouden kunnen uitsterven, maar onderzoekers hebben een plan om dit te voorkomen
Pexels
We kennen allemaal de banaan, een zeer voedzame vrucht en een van de populairste ter wereld, maar tegelijkertijd weten we er heel weinig over. Botanisch gezien is het geen vrucht, maar een bes, die in de loop der jaren is geselecteerd tot de variëteit die we allemaal waarderen, de Cavendish. Het probleem is dat deze bananenvariëteit al jaren met uitsterven wordt bedreigd door een schimmel die in de jaren ’50 plantages van de populairste variëteit heeft gedecimeerd. Maar een groep onderzoekers heeft misschien ontdekt hoe ze de verspreiding van de schimmel kunnen tegengaan en zo de moderne bananen kunnen redden. Zullen ze erin slagen?
Waarom zijn bananen met uitsterven bedreigd?
De bananen die we tegenwoordig allemaal kennen en eten behoren tot de variëteit die Cavendish wordt genoemd, en het zijn allemaal klonen van één organisme. Dit is niets nieuws in de teeltsector, en andere vruchten die we consumeren kunnen ook klonen zijn, zoals ananas en vijgen. Dat bananen klonen zijn, maakt het mogelijk om pitloze vruchten te hebben die altijd hetzelfde zijn en dus gemakkelijk verkoopbaar, maar het heeft ook nadelen.
De lage genetische variëteit verhoogt bijvoorbeeld het risico op schimmels en ongedierte, zoals in de jaren ’50 gebeurde met de Big Mike-bananen. Vandaag de dag worden ook Cavendish bananen met uitsterven bedreigd door een pathogene schimmel genaamd Fusarium oxysporum f.sp. cubense (Foc) tropical race 4 (TR4), vaak afgekort als Foc TR4. Het probleem is al tientallen jaren bekend, net als het gevaar voor bananenvelden: als de schimmel ze eenmaal heeft geïnfecteerd, kan hij niet meer worden uitgeroeid.
Een studie om het risico op uitsterven van bananen tegen te gaan
Maymon et al. 2020/Scientific Reports
In de jaren ’50 gaf de markt de voorkeur aan de meer pathogeenresistente variëteit Cavendish boven de variëteit Big Mike, maar tegenwoordig kan dit niet de oplossing zijn. Onderzoekers van de Universiteit van Massachusetts Amherst analyseerden het probleem daarom vanuit genetisch oogpunt en publiceerden de resultaten van hun studie in het tijdschrift Nature Microbiology.
Volgens de auteurs van het onderzoek is de brede verspreiding van de Foc TR4-schimmel te danken aan zijn vermogen om zijn genoom aan te passen om specifieke waardplanten te infecteren. Daarom is het van cruciaal belang om te begrijpen hoe de ziekteverwekker op moleculair niveau werkt, om de infectie tegen te gaan en de verspreiding ervan te vertragen en tegelijkertijd het uitsterven van Cavendish-bananen te voorkomen. Het team van onderzoekers heeft daarom meer dan 10 jaar besteed aan het bestuderen van het genoom van Foc TR4 en heeft mogelijk een oplossing gevonden.
Een oplossing om bananen te redden?
Foc TR4 bevat enkele genen die gekoppeld zijn aan de productie van stikstofmonoxide, een gas dat lijkt bij te dragen aan de virulentie van de schimmel. Afgezien hiervan is het echter niet eenvoudig om een duidelijk en direct verband te vinden tussen de genetische activiteiten van de ziekteverwekker en de aantasting van Cavendish-bananen. Toch is er een verband: de onderzoekers hebben in feite twee fundamentele genen bij de productie van stikstofmonoxide geëlimineerd en als gevolg daarvan is ook de virulentie van Foc TR4 verminderd. Dit zijn de woorden van co-auteur Yong Zhang:
De identificatie van deze accessoire gensequenties opent veel nieuwe strategische wegen om de verspreiding van Foc TR4 te beperken of zelfs onder controle te krijgen.
Het probleem is echter hetzelfde: een groot commercieel gewas zonder diversiteit loopt een groter risico om aangevallen te worden door pathogenen. Kortom, wetenschappelijk onderzoek lijkt een oplossing te hebben gevonden om het uitsterven van Cavendish-bananen te voorkomen, maar waarschuwt ons tegelijkertijd: diversiteit is altijd een troef, zelfs in de bananensector. Het zou goed zijn om dit te onthouden.
