Een 500 jaar oud kompas gevonden: mogelijk was het eigendom van Nicolaas Copernicus
Warmińska Grupa Eksploracyjna/Facebook
Nicolaas Copernicus wordt tegenwoordig beschouwd als een van de belangrijkste figuren in de geschiedenis van de wetenschap, en niet alleen. Als bedenker van de heliocentrische theorie, volgens welke de zon zich in het centrum van het zonnestelsel bevindt, heeft Copernicus door de eeuwen heen veel succes gehad, vooral in Polen. En het was precies in Polen dat een recente opgravingscampagne een archeologische vondst van groot, zij het symbolisch, belang aan het licht bracht: een oud kompas van zo'n 500 jaar oud, waarvan wordt aangenomen dat het door de beroemde geleerde zelf is gebruikt.
Een oud kompas gevonden: mogelijk was het van Nicolaas Copernicus
We zijn in Frombork, een stad in het noorden van Polen die bekend staat als de woonplaats van de wiskundige en astronoom Nicolaas Copernicus. Hier heeft de Warmian Exploration Group een opgravingscampagne uitgevoerd in het dichte netwerk van ondergrondse tunnels die onder de oude canonieke tuinen liggen. Dit is de plek waar Copernicus de sterren begon te bestuderen en misschien wel zijn beroemde heliocentrische theorie uitwerkte.
Onderzoekers van het opgravingsteam hebben dus een enigszins onverwachte vondst gedaan. Het is een kompas gemaakt van een koperlegering en met twee punten, waarschijnlijk gebruikt om nauwkeurige cartografische berekeningen te maken. Of zelfs hemelse, want de kompassen dateren uit de 16e eeuw, precies toen Copernicus in Frombork was.
De geavanceerde techniek die werd gebruikt voor de ontdekking
Warmińska Grupa Eksploracyjna/Facebook
Het onderzoeksteam slaagde erin dit oude kompas te vinden dankzij een combinatie van geluk, technologie en kennis van het terrein. Omdat ze maar één graafvergunning hadden gekregen, was elke beslissing over waar ze gingen graven belangrijk, samen met het gebruik van de grondradar of GPR. Dit is in feite een geavanceerde techniek waarmee ondergrondse anomalieën kunnen worden opgespoord en waarmee informatie kan worden verkregen over waar moet worden gegraven. De ontdekking van het kompas is hiervan het bewijs. Dit zijn de woorden van Michal Antczak, die deelnam aan de opgraving:
“Deze ontdekking is van groot historisch belang omdat het kompas een van de weinige directe bewijzen is van Copernicus' praktische toepassing van de wetenschap. De ontdekking van dit instrument geeft ons een uniek inzicht in de werkwijze van Copernicus en zijn invloed op de ontwikkeling van de wetenschap in Europa.
Na het vinden van de tunnels die Copernicus in staat stelden om zich vrij te bewegen tussen de kathedraal van Frombork en de tuin waar hij studeerde, was het ook mogelijk om tastbare bewijzen van zijn werk aan de oppervlakte te brengen. En zijn heliocentrische theorie.
De erfenis van Copernicus
De heliocentrische theorie van Nicolaas Copernicus heeft ongetwijfeld de wereld zoals wij die kennen veranderd, tenminste vanuit het oogpunt van onze kennis. Copernicus plaatste niet alleen de zon in het centrum van het zonnestelsel, met de planeten in een baan om de aarde, maar stelde ook dat de aarde één keer per dag om zichzelf draaide en ging zelfs zo ver dat hij de verschuiving van de aardas theoretiseerde. Zoals we al zeiden, is het kompas een tastbaar bewijs van deze toewijding aan de wetenschap.
Zoals vereist door de Poolse regelgeving, is het kompas toevertrouwd aan het Nicolaas Copernicus Museum, dat zorg zal dragen voor het behoud en de tentoonstelling ervan aan het publiek. Aan de andere kant komt het niet elke dag voor dat je een artefact vindt dat niet alleen zo belangrijk is vanwege zijn vakmanschap en ouderdom, maar ook vanwege wat het vertegenwoordigt.
