“De Sterrennacht” van Van Gogh: nieuwe analyse onthult iets verrassends in de geschilderde turbulentie
Vincent van Gogh/Wikimedia commons - Public domain
We kennen allemaal een van de meesterwerken van de Nederlandse schilder Vincent van Gogh, de Sterrennacht, geschilderd in 1889. Nu bevestigt een nieuwe analyse een diepgaande kennis van de fysica van turbulentie, verborgen in de hemel.
Van Gogh, "diepe en intuïtieve kennis van natuurverschijnselen"
In het beroemde en suggestieve werk van Van Gogh is het juist de allesbehalve serene hemel die heeft geleid tot de hypothese van een sterke kennis van de fysica van turbulentie. En een nieuwe analyse bevestigt dit.
De wervelingen die door de getalenteerde hand van de Nederlandse schilder zijn geschilderd, komen overeen met de vloeistoffen van de atmosfeer van de aarde, misschien zelfs in de wijde ruimte. Natuurkundige Yongxiang Huang van de Universiteit van Xiamen, China, legde uit dat de Sterrennacht “een diep en intuïtief begrip van natuurlijke fenomenen onthult. Van Gogh's precieze weergave van turbulentie zou afkomstig kunnen zijn van het bestuderen van de beweging van wolken en de atmosfeer of van een aangeboren gevoel voor het vastleggen van de dynamiek van de hemel.”
Hoewel we het niet met het blote oog kunnen zien, is de atmosfeer van onze planeet een massa vloeistoffen die voortdurend in beweging is en voortdurend verandert.
Van Gogh’s Sterrennacht past in de theorie van turbulentie
Vincent van Gogh/Wikimedia commons - Public domain
Hoewel de wolken deze voortdurende beweging kunnen suggereren, is dit niet voldoende om atmosferische turbulentie volledig te begrijpen, waarvoor speciale instrumenten nodig zijn om veranderingen en bewegingen te detecteren die niet zichtbaar zijn. Het is natuurlijk niet mogelijk om de atmosferische turbulentie te berekenen die van Gogh in zijn werk schilderde, maar wetenschappers zijn erin geslaagd om de penseelstreken te analyseren om uit te vinden of de stormachtige hemel van de Sterrennacht overeenkomt met de theorie die in de jaren ’40 werd ontwikkeld door Andrey Kolmogorov, een Russische wiskundige.
Eerdere studies hadden slechts een deel van het schilderij onderzocht, terwijl de nieuwe analyse zich alleen richt op de wervelingen en zich baseert op de zogenoemde schaal van Richardson-Kolmogorov van turbulentie. Het resultaat suggereert dat “van Gogh een zeer nauwkeurige observatie van echte stromingen had, zodat niet alleen de grootte van de wervelingen in de Sterrennacht, maar ook hun relatieve afstanden en intensiteit de natuurkundige wet volgen die turbulente stromingen beheerst."
Strekt van Gogh’s Sterrennacht zich uit tot het universum?
Met behulp van een digitale afbeelding met hoge resolutie van het meesterwerk observeerden de wetenschappers de penseelstreken in veertien geschilderde wervelingen en draaikolken, waarbij ze hun helderheid en ruimtelijke eigenschappen onderzochten. Vervolgens vergeleken ze deze met de wet van Kolmorogov over turbulentie, die verklaart hoe energie vloeiend van grotere naar kleinere wervelingen beweegt voordat deze oplost.
De resultaten weerspiegelen een consistentie tussen de Sterrennacht en deze theorie, maar dat is nog niet alles: verder onderzoek heeft uitgewezen dat de lagere schalen van de penseelstreken ook samenvallen met het vermogensspectrum van scalaren, oftewel wervelingen van verschillende grootte, dat in 1959 werd bestudeerd door de Australische wiskundige George Batchelor. Bovendien is uit eerder onderzoek gebleken dat de turbulentie in het schilderij van van Gogh ook te vinden is in de moleculaire wolken van het heelal, op de punten in de ruimte waar sterren tot leven komen.
Uiteindelijk bevestigt het onderzoek dat de post-impressionistische kunstenaar, van wie een zelfportret is ontdekt dat verborgen was onder een van zijn schilderijen, een niet te verwaarlozen kennis had van de natuurkunde, waardoor hij “niet alleen de grootte van de wervelingen, maar ook hun relatieve afstand en intensiteit in zijn schilderijen kon reproduceren”.
